Met mensen als Sofyann Ben Youssef, alias Ammar 808, de Tunesische muzikant en producer, die al menig jaar in Brussel vertoeft, kun je nog wel eens wat leren. Zo dompelt hij de luisteraar op zijn nieuwe plaat onder in de Carnatische muziek. Dat is het genre dat door veeleer kleine ensembles (zang, viool en twee drummers) wordt gespeeld en gezongen, in de zuidelijke deelstaten van India. Jaren geleden was Sofyann al een tijdje in India om er te studeren en om het Hindoeïsme te leren kennen en het was toen al dat de eerste kiemen van deze plaat gezaaid werden: de ritmes, de bijzondere manier van (drone)drummen, de straattheaterachtige manier van presenteren….Ben Youssef absorbeerde het allemaal en werkte, mee op basis van zijn “eigen” Maghreb-ritmes en met de hulp van zijn getrouwe Roland TR 808 de grote lijnen voor deze nieuwe plaat uit en was er helemaal klaar voor, toen hij in 2019 naar Chennai trok om er de plaat te gaan opnemen met lokale muzikanten, die hem voorgesteld werden door Paul Jacob, de man in wiens studio deze plaat tot stand kwam in een drietal weken tijd.

Dat ze heet zoals ze heet, is puur toevallig, zo lees ik, al kwam Covid-19 natuurlijk niet helemaal ongelegen om de titel een extra laagje te geven. Bij Sofyan ging het hem vooral om de manier waarop ’s mensen geest aan een permanente invasie onderhevig is. Het Hindoeïsme, met zijn vele godheden, kent dat fenomeen al: wat je eet, hoe je leeft, de kleren die je draagt…het wordt eigenlijk allemaal bepaald door onzichtbare krachten en het ligt bij jezelf of je aan die machten toegeeft of niet. Weinig nieuws onder de zon dus, zelfs niet in Corona-tijden, al zijn die natuurlijk een prachtig hedendaags voorbeeld van de manier waarop dat mechanisme functioneert. Hij maakte zelf de Arabische Lente mee, die beweging waarin de roep om vrijheid luider klonk dan zelden tevoren. De vraag is, dixit Sofyann, wat voor vrijheid we dan zouden kunnen gebruiken, als je hoe dan ook niet bij machte bent de systemen te beïnvloeden die je levensloop en je lot bepalen.

Met al die gegevens werkte Ben Youssef dus zijn tweede plaat uit en die werd mee vorm gegeven door muzikanten, die Paul Jacob kenden en die deel uitmaken van de heel uitgebreide live-scene in en om Chenai. Opvallend daarbij is zangeres Susha, die op opener”Marivere Gati” een ode brengt aan godin Meenakshi, bevoegd voor vruchtbaarheid, liefde en vroomheid.in “Ey Paavi” wordt de sfeer van het straattheater gecapteerd, middels vervormde stemmen en heel dreinerige ritmepatronen: je waant je werkelijk midden in de overdrukke miljoenenstad en Ben Youssef herkende er bepaalde fraseringen en benaderingen uit de hiphop in. En dat is waar deze plaat om draait: ze legt de verbinding tussen eeuwenoude, klassieke muziek uit India, met een oer-Westerse verzameling van stijlen zoel trance, dance en hiphop. De legendarische fluitist K.L. Sheeram -hij is te horen op menige Indiase soundtrack- wordt hier in “Mahaganapatim” in een groove gegoten, die flink wat Arabische elementen bevat, maar toch vooral door de drone-drum gedomineerd wordt.

Raï koppelen aan minimalisme,Gnawa en Karnatic met elkaar confronteren…je moet het durven en vooral, je moet het kunnen. In elk geval leidt het hier tot een heel bijzondere, moedige plaat, die nochtans flink wat moeite vergt van de luisteraar. Weinig tot niets klinkt evident op deze plaat, maar naarmate je ze vaker beluistert, leer je de aanpak doorzien en appreciëren. Het zou me verbazen als deze plaat het succes van “Maghreb United” van een paar jaar geleden zou benaderen. Daarvoor is ze iets te hermetisch, wat nochtans niet wil zeggen dat ze niet boeiend is, integendeel: dit is, haast ongewild, een heel knappe soundtrack bij de onzekere tijden, die we tegenwoordig met z’n allen moeten beleven. In de taal van critici van vroeger zou onder de aankondiging van een plaat als deze de vermelding “voor gevorderden” gestaan hebben.

(Dani Heyvaert)